Foto:SPC
Dan Svetog Save je praznik Srpske pravoslavne crkve koji se slavi 27. januara kojim se obeležava uspomena na svetog Savu, princa dinastije Nemanjića, srpskog prosvetitelja i prvog arhieposkopa srpskog.
Praznik Savindan je u crkvenom kalendaru upisan crvenim slovima: Sveti Sava, prvi arhiepiskop srpski.
Praznik svetog Save je jedan od najvećih hramovnih i porodičnih praznika u srpskom narodu, svetkuju ga mnoge zanatlije a proglašen je i za školsku slavu.
Od polovine 19. veka Savindan se slavi kao školska slava.
Sveti Sava je slavljen i kao zaštitnik zanata.
Rođen je 1169. godine kao najmlađi sin srpskog župana Stefana Nemanje. Svetovno ime bilo mu je Rastko.
Kada se zamonašio na Svetoj gori uzeo je ime Sava. Njegovim ustoličenjem za arhiepiskopa 1219. godine utemeljena je i autokefalna Srpska pravoslavna crkva.
Odrekao se svetovnog života i zamonašio veoma mlad, oko 1192. godine, na Svetoj Gori, u ruskom manastiru Sveti Pantelejmon.
U Srbiju se vratio 1208. godine da potpuno izmiri zavađenu braću. Bavio se prosvetiteljskim radom prenoseći osnovne verske i svetovne pouke.
Iza sebe je ostavio više pisanih dela. Najznačajnija su “Žitije Svetog Simeona”, “Karejski tipik”, “Hilandarski tipik” i “Studenički tipik”, kao i “Zakonopravilo”.
Umro je u Trnovu, na povratku sa hodočašća u Jerusalim, posle jedne diplomatske misije za bugarsku arhiepiskopiju.
Prema zapisima iz tog vremena, glas o smrti Rastka Nemanjića stigao je u Srbiju 27. januara, pa se u SPC na taj dan služe liturgije.
Njegove mošti su iz Trnova prenete u Srbiju i sahranjene u manastiru Mileševi 1237. godine.
Turci su, aprila 1594. mošti Svetog Save spalili na Vračaru kod Beograda, nesumnjivo u nadi da će time narušiti njegov kult, sasvim osobito poštovanje koje su mu ukazivali ne samo pravoslavni Srbi nego i rimokatolici, pa i muslimani. Neposredan povod bila je činjenica da su ustanici u Banatu na zastavama isticali lik Svetog Save.
Kako je vreme prolazilo poštovanje Svetog Save samo je raslo.
Od 18. veka posebno u fruškogorskim manastirima kult Svetih Nemanjića dobio je dodatno na snazi u sklopu gradnje nove nacionalne ideje na čemu je rađeno u vrhovima ondašnje Karlovačke mitropolije.
Knez Miloš Obrenović je 1823. godine naredio da se Dan Svetog Save obeležava kao školska slava u Srbiji.
Sveti Sava je ustanovljen kao školska slava na predlog Atanasija Nikolića, rektora Liceja u Kragujevcu, 2. januara 1840. godine, odlukom Sovjeta Knjaževstva Srbskog i iste godine proslavljan u Kragujevcu i Beogradu.
U odluci Popečiteljskog presvještenija predstavnici državne i crkvene vlasti propisali su da se Sveti Sava proglašava za patrona svih naših škola i da se od tada mora svečano proslavljati.
Četrdesetih 19. veka Sveti Sava je prihvaćen i kao školska slava u ondašnjoj Kneževini Srbiji, koja se proslavljala do 1945. godine.
Posle poluvekovne zabrane, 1990. godine ponovo se obeležava kao školska slava.
Na Svetog Savu post je obavezan.
Iako je u kalendaru SPC upisan crvenim slovom, Sveti Sava može i mrsno da se slavi ako ne pada u sredu ili petak. Veruje se da ovaj svetitelj može da umiri more i oluje kao i da stvori vodu iz kamena.
Postoji i verovanje da je loš znak ako na Svetog Savu grmi i da će se sigurno nešto rđavo desiti, pošto su udari gromova izuzetno retka pojava zimi.
O grmljavini na Svetog Savu govori se i u narodnoj pesmi “Početak bune na dahije”.
Isto tako postoji i verovanje da sunčan dan na Svetog Savu donosi blagostanje i srećnu i rodnu godinu.
Izvor: wikipedia