Međunarodni dan maternjeg jezika obeležava se danasširom sveta, a u Srbiji će u Tršiću biće izveden program u organizaciji Centra za kulturu Vuk Karadžić kojim će se ukazati na lepotu i bogatstvo maternjeg jezika.
Praznik maternjeg jezika, koji se obeležava svakog 21. februara širom sveta, ustanovio je UNESKO 1999. godine, a rezolucijom potvrdila Generalna skupština Ujedinjenih nacija.
Obeležavanje ovog dana podrazumeva razne aktivnosti koje promovišu maternji jezik kao što su književne večeri, predstave, takmičenja u pisanju i govoru kao i podizanje svesti o značaju maternjeg jezika za identitet jednog naroda.
U skladu sa tim, u Tršiću će biti izveden program posvećen značajnom jubileju 850 godina od rođenja Svetog Save i narodnim izrekama u delu i životu Vuka Stefanovića Karadžića.
Događaj će početi ispred rodne kuće Vuka Stefanovića Karadžića, a nastupiće učenici Osnovne škole „Vukova spomen škola“ iz Tršića.
Obeležavanje međunarodnog dana maternjeg jezika u Srbiji predstavlja priliku da se istakne značaj srpskog jezika za očuvanje kulturnog nasleđa i tradicije naše zemlje.
U očuvanju našeg maternjeg jezika veliki trag ostavio je Vuk Stefanović Karadžić reformator srpskog jezika, sakupljač narodnih umotvorina i pisac prvog rečnika.
Za negovanje srpskog jezika veliku zahvalnost dugujemo i prvom ministru prosvete i osnivaču Velike škole koja je preteča Beogradskog univerziteta Dositeju Obradoviću.
U Srbiji je u službenoj upotrebi, osim srpskog jezika, još 12 jezika nacionalnih manjina (albanski, bosanski, bugarski, bunjevački, mađarski, makedonski, rumunski, rusinski, slovački, hrvatski, crnogorski i češki) na celoj teritoriji 42 jedinice lokalne samouprave.
Osim toga, vlaški i romski jezik su u službenoj upotrebi u pojedinim naseljenim mestima.
Naša zemlja je 2006. godine pristupila Evropskoj povelji o regionalnim ili manjinskim jezicima Saveta Evrope, a ratifikacijom tog dokumenta Srbija se obavezala da štiti sve manjinske jezike koji se tradicionalno koriste na njenoj teritoriji.
Kada je reč o srpskom jeziku, naši lingvisti upozoravaju na to da su se brojne reči iz engleskog jezika odomaćile u našem svakodnevnom govoru, što bi moglo da ugrozi očuvanje maternjeg jezika.
Uloga maternjeg jezika važna je kako za svakodnevnu komunikaciju, tako i za iskorenjivanje nepismenosti.
Prema istraživanju koje je sproveo UNESKO, u svetu ima 775 miliona nepismenih ljudi.
UNESKO procenjuje da postoji 8.324 jezika, koji se govore ili potpisuju. Od toga, oko 7.000 jezika je još uvek u upotrebi. Samo nekoliko stotina jezika je zaista dobilo mesto u obrazovnim sistemima i javnom domenu, a manje od sto se koristi u digitalnom svetu.
Ministarstvo za ljudska prava: Srbija posvećena negovanju maternjeg jezika
Ministarstvo za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog je danas povodom 21. februara, Međunarodnog dana maternjeg jezika, saopštilo da je Vlada Srbije posvećena negovanju maternjeg jezika, kako većinskog naroda, tako i jezika nacionalnih manjina jer je svesna da je jezik od izuzetne važnosti za očuvanje i razvoj identiteta svakog pojedinca.
Kako se navodi, Srbija je 2006. ratifikovala Evropsku povelju o regionalnim i manjinskim jezicima Saveta Evrope, čime je pokazala želju da doprinese zaštiti i očuvanju multikulturalizma i višejezičnosti u Srbiji.
„Ratifikacijom ovog međunarodnopravnog akta, posvećenog zaštiti i unapređenju manjinskih jezika, Srbija se obavezala da štiti sve jezike kojima se služe pripadnici nacionalnih manjina i to u obrazovanju, medijima, upravnim i sudskim postupcima, ekonomskom, društvenom i kulturnom životu. Ova prava propisuje i Ustav Srbije te brojnih zakoni i imaju bogatu i raznorodnu primenu u praksi“, ističe se u saopštenju.
U kontekstu očuvanja jezika nacionalnih manjina, Srbija obezbeđuje, osim na srpskom jeziku, celokupno obrazovanje na maternjem jeziku na još osam jezika: albanskom, bosanskom, bugarskom, mađarskom, rusinskom, rumunskom, slovačkom i hrvatskom jeziku.
Osim toga, još osam jezika se izučava u okviru nastavnog predmeta Maternji jezik sa elementima nacionalne kulture: bunjevački, vlaški, makedonski, nemački, romski, slovenački, ukrajinski i češki jezik, a oko 60.000 dece i mladih pohađa nastavu na manjinskim jezicima na svim nivoima obrazovanja, od predškolskog do univerzitetskog nivoa.
Pravo na informisanje na jeziku nacionalne manjine ostvaruje se u štampanim i elektronskim medijima, naročito na području Vojvodine.
„Na manjinskim jezicima se izdaju novine, časopisi, publikacije, zbornici, a elektronski mediji, radio i televizija, emituju programe na jezicima nacionalnih manjina, dok se, u novije vreme, jezici nacionalnih manjina koriste kao sredstvo informisanja, i uopšte javne komunikacije, na internet portalima i društvenim mrežama“, navodi se u saopštenju.
Radio-televizija Vojvodine na svom drugom kanalu emituje program na 13 jezika manjinskih zajednica koje žive na prostoru Vojvodine, najviše na mađarskom, zatim slede programi na rumunskom, slovačkom, rusinskom, romskom, hrvatskom, ukrajinskom, makedonskom, bunjevačkom, nemačkom, bugarskom, češkom i ruskom jeziku, dok Radio-televizija Srbije emituje TV i radio programe na albanskom i romskom jeziku.
Radio Novi Sad na svom drugom programu emituje celodnevni radio program na mađarskom jeziku, dok na trećem programu emituje program na 14 jezika, a to su albanski, bugarski, bunjevački, makedonski, nemački, romski, rumunski, ruski, rusinski, slovački, ukrajinski, hrvatski, crnogorski i češki jezik.
Što se tiče štampanih medija, prema podacima nadležnog pokrajinskog sekretarijata koji finansira novine koje objavljuju informacije na jezicima nacionalnih manjina, a koje izdaju izdavači osnovani od nacionalnih saveta nacionalnih manjina, za 22 manjinska glasila u 2024. godini izdvojeno je ukupno 490 miliona dinara.
U Srbiji je u službenoj upotrebi, pored srpskog jezika, još 14 jezika nacionalnih manjina (albanski, bosanski, bugarski, bunjevački, vlaški, mađarski, makedonski, romski, rumunski, rusinski, slovački, hrvatski, crnogorski i češki) na teritoriji 54 jedinice lokalne samouprave, s tim da su vlaški i romski jezik u službenoj upotrebi samo u pojedinim naseljenim mestima.
Navodi se i da se Međunarodni dan maternjeg jezika obeležava svake godine 21. februara, s ciljem promovisanja jezičke i kulturne raznolikosti, kao i višejezičnosti, a ovaj dan je ustanovio UNESKO 1999. godine, na predlog Bangladeša u znak sećanja na studente koji su 21. februara 1952. godine izgubili živote u Daki, tražeći priznavanje svog maternjeg, bengalskog jezika.
Prema podacima te svetske organizacije, u svetu se govori više od 7.000 jezika, od kojih je približno 1.500 ugroženo i rizikuje da u bliskoj budućnosti nestane.
UNESKO procenjuje da više od 40 odsto svetskog stanovništva nema pristup obrazovanju na jeziku koji govori ili razume, a obeležavanjem ovog dana, svetska javnost se podseća na važnost očuvanja svih jezika kao nasleđa čovečanstva i promoviše obrazovanje na maternjem jeziku.
Srbija je ponosna na politike multikulturalnosti koje postoje, naročito u delu višejezičnosti u javnosti jer je to društvena i kulturna vrednost koja ni od koga i nikada ne sme da bude dovedena u pitanje ili osporavana, nego mora da se neguje i stalno razvija, što su i prakse vlasti u Srbiji, navodi se u saopštenju.